شیمی وزندگی
الماس همان کربن معمولی است که در فشرده ترین حالت ممکن قرار میگیرد. کربن، یکی از معمولی ترین عناصر جهان است و در تمام کیهان میتوان ردی از ان پیدا کرد. کربن همچنین یکی از چهار عنصر اصلی برای پیدایش و ادامه حیات است. 18 درصد بدن از کربن تشکیل شده است. هوایی هم که تنفس میکنیم حاوی دی اکسید کربن است و بیشتر مواد غذایی ترکیبات کربن دارند.
در حالت خالص کربن معمولا در 3 شکل یافت میشود .
1) الماس: که یک بلور شفاف و بسیار سخت است.
2) گرافیت: ماده ای معدنی که از کربن خالص تهیه میشود و بسیار نرم و سیاه رنگ است. ساختار مولکولی ان به فشردگی الماس نیست و به همین دلیل از الماس ضعیف تر است.
3) فولریت: جدید ترین شکل مولکول کربن که 13 سال از شناخته شدن ان نمی گذرد. این ماده معدنی دقیقا از60 اتم کربن تشکیل شده است که یک کره کامل را شکل میدهند.
الماس در حدود160 کیلومتری زیر پوسته زمین . درون صخره های مذاب جبه تشکیل میشوند. در این بخش از زمین فشار و حرارت به قدری است که فرایند تبدیل کردن به الماس میتواند صورت پذیرد. حداقل شرایط این فرایند. دمای 400 درجه سانتیگراد و فشار 30 هزار اتمسفر است . اندکی پایین تر از این شرایط، گرافیت تولید میشود. شرایط تولید الماس در عمق 150کیلومتری زیر پوسته زمین مهیاست، جایی که فشار به 50 هزار اتمسفر و دما به 1200 درجه سانتیگراد میرسد.
فوران های قوی گدازه ای، این الماس ها را به سطح زمین اورده و انها مجراهای کیمبرلیت را تشکیل دادند ( کیمبرلیت نام مکانی در افریقای جنوبی است که این مجراها برای نخستین بار در ان کشف شد ) بسیاری از این فوران ها در فاصله یک میلیارد تا 20 میلیون سال پیش صورت گرفت.
این جریان های گدازه ای که به مراتب از فوران های اتشفشانی امروز شدیدتر بودند و از اعماق بیشتری سر چشمه گرفتند، درون این مجراهای کیمبرلیت سرد شدند و رگه های مخروطی شکل صخره ای کیمبرلیت را تشکیل دادند که الماس ها را نیز در برداشت
سختی الماس
همان طور که گفتیم الماس سخت ترین ماده طبیعی است. البته دانشمندان توانسته اند الماس هایی مصنوعی بسازند که به مراتب از خویشاوندان طبیعی خود سخت ترند. در الماس، اتمهای کربن در یک ساختار مشبک قرار دارند. بدین شکل که هر اتم الکترون های خود را با 4 اتم دیگر به اشتراک میگذارد و یک واحد 4 وجهی را تشکیل می دهد. این مجموعه4 وجهی که از 5 مولکول تشکیل شده است یک مولکول فوق العاده قوی را تشکیل میدهد. اما هر 5 اتم مجاور می توانند چنین شبکه ای را تشکیل دهند.
به همین دلیل، بلور الماس تا بدین حد مستحکم است. اما در گرافیت، اتمهای کربن در یک حلقه به یکدیگر متصل میشوند؛ یعنی هر اتم فقط به یک اتم دیگر متصل است و به همین دلیل آن قدر نرم است. زغال و مغز مداد، نمونه های بارز گرافیت هستند .
چرا الماس تا بدین حد درخشان است
الماس فشرده ترین ماده شفاف جهان است که تا کنون شناخته شده است. ضریب شکست آن 12/2 است . یعنی سرعت نور درون آن کمتر از نصف سرعت معمولی خود می شود .اما همین فشردگی است که باعث میشود الماس درخشنده ترین جسم شفاف باشد و برق بزند. چون سطح الماس با یکدیگر زاویه های بزرگی میسازند. بنابراین وقتی پرتویی از یکی از آنها وارد میشود. چند بار بازتاب میشود.
یک شامپوی خوب چه ویژگی هایی دارد؟ بهترین روش برای شامپوزدن شامل چه مرا حلی است؟ از استانداردهای شامپو زدن چه می دانید؟
کلمه شامپو از یک لغت هندو به نام چامپانا به معنای ماساژ دادن گرفته شده است.
کلمه شامپو از یک لغت هندو به نام چامپانا به معنای ماساژ دادن گرفته شده است. قبل از پیدایش شامپو به صورت امروزی، مردم برای شستشوی موی خود از مواد گیاهی مانند سدر و چوبک و کتیرا و مواد معدنی مانند خاکهای سیلیسی استفاده میکردند ولی صابون متداولترین ماده جهت شست وشوی مو بود و به همین علت اولین شامپوها، شامپوهای صابونی بوده اند و کم کم با پیدایش پاک کنندههای مصنوعی مخلوطی از صابون و پاک کننده و بالاخره پاک کنندههای خالص عرضه شدند. البته در حال حاضر، هنوز هم بسیاری از مردم به علت عدم آگاهی از مشکلی که قلیایی بودن صابون و سختی آب برای مو پدید میآورد، از صابون برای شستن موی خود استفاده می کنند. مهمترین عملکرد شامپو، تمیزکردن مو و پوست سر و برطرف کردن چرک و آلودگی از روی سطح آن است. البته پاک کنندگی یک شامپو ویژگی مشترک همه شامپوهاست و رقابت شامپوها بر سر مسئله زیبا کردن موی سر همزمان با پاکیزگی سطح آن است. زیباییهای مو که میتوان از شامپو انتظار داشت درخشش و تلالو، نرمی، قابلیت اداره و فرم دهی، انبوه به نظر آمدن و سهولت شانه خوری پس از استفاده هستند.
یک شامپوی خوب باید...
یک شامپوی خوب باید کاربرد آسان و توزیع مناسب روی پوست سر داشته باشد. مشخصات کف مانند سرعت تولید کف، حجم کف، حالت کف (رقیق یا کرمی بودن آن)، پایداری کف، سهولت شست وشوی کف از بین موها و پوست سر مناسب باشدو پس از مصرف شامپو موی مرطوب به آسانی شانه شود. عطر آن ملایم بوده و ایجاد حساسیت نکند. پس از شست وشو مدت خشک شدن مو طولانی نباشد. موهای خشک حالت پذیری مناسب پیدا کنند و موهای حالت یافته نرم، براق، صاف، لغزنده و قابل کنترل باشند. مو پس از مصرف شامپو جلوه ظاهری مناسب داشته باشد و براق و زیبا باشد. شامپو روی پوست و مو ایجاد حساسیت نکندو قدرت پاک کنندگی ملایمی داشته باشد. شامپویی که کل چربی موها را بزداید، شامپوی مطلوبی نیست. پس از شست وشو موها الکتریسیته ساکن نداشته باشند، یعنی هنگام شانه زدن موها به هوا بلند نشوند.
آداب شامپو زدن
آقایان معمولا بطری شامپو را برمی دارند، یک قطره بزرگ از شامپو روی سرشان می ریزند، مو را چنگ می زنند و بعد از اینکه شامپو کف کرد جریان آب را وارد آن میکنند. معمولا خانمها در این مورد کمی بیشتر می دانند و درست تر عمل میکنند. اما اگر به عقیده شما عمل شامپو کردن به همین سادگی است ، بهتر است بیشتر فکر کنید. چون شامپو زدن عملی است که در زندگی روزمره همه ما مرتب انجام می شود. بنابراین اشتباهاتی که در اثر عادتهای ناصحیح شامپو زدن مرتکب میشویم نیز مرتب تکرار خواهندشد،حتما میتوانید حدس بزنید که در دراز مدت چه صدمات جبران ناپذیری در انتظار موهایمان خواهد بود. شامپو زدن صحیح موها شامل مراحل زیر است:
گره گشائی از مو: موی خود را با یک شانه دندانه درشت شانه کنید تا هیچ گونه گرهای روی آن نمانده باشد.حواستان باشد که هرگز موی خود را در حالت خیس شانه نکنید، چون در این حالت نیروی بیشتری برای شانه کردن مصرف میکنید بنابراین موی شما ممکن است شکسته شود.
آب کشی اولیه با آب ولرم: در مرحله بعدی موهای خود را با آب ولرم و نیمه گرم آبکشی نمایید. به این مرحله آبکشی اولیه و یا پیش شستشو گفته می شود که برای زدودن گرد و غبار و به طور کلی آلودگی های قابل حل در آب انجام میشود. هرگز از آب داغ استفاده نکنید، چون باعث تردی و شکنندگی مویتان خواهد شد.
پخش کردن شامپو در کف دست: مقداری شامپو در کف دست خود بریزید و دستهای خود را روی هم مالش دهید تا شامپو روی دستهایتان پخش شود. (حرارت دستهای شما به عملکرد بهتر شامپو کمک می کند.) در واقع کف شامپو باید روی دست شما تشکیل شود. مقدار شامپو توسط خودتان تعیین می شود و باید به اندازهای باشد که کف آن تمام موهای شما را بپوشاند .
ماساژ دادن شامپو بر روی پوست سر با نوک انگشتان : شامپو را روی همه جای سر پخش کرده و با نوک انگشتانتان به آرامی شامپو را روی پوست سر و موهایتان ماساژ دهید. (دقت کنید که از ناخنها استفاده نکنید) برای جلوگیری از گره خوردن و شکسته شدن مو این کار را به آرامی و به صورت دایرهای انجام دهید .
آب کشی نهائی : در این مرحله موی خود را به خوبی آبکشی نمایید تا هرگونه بقایای شامپو از لابهلای موی شما زدوده شود. باز هم تاکید می شود: مو در حالت خیس نسبت به اصطحکاک خیلی حساس است، بنابراین آن را در حالت خیس به سختی مالش ندهید. همیشه در هنگام شامپو کردن موها 5 مرحله فوق را به خاطر بیاورید تا تکرار این مراحل برای شما تبدیل به عادت شود.
پاسخ به رایجترین سوالات شامپویی
آیا شامپوی مورد استفاده باید هر چند وقت یک بار تعویض شود؟
این تصور از آنجا نشات گرفته که در گذشته برخی شامپوها به علت محدودیت تواناییشان در زدودن کامل آلودگیهای مو و پوست سر، نوع خاصی از آلودگی ها را روی سر انباشته میکرد. بنابراین به مردم سفارش میشد که هر چند وقت یکبار شامپوی خود را تعویض کنند تا این مشکل برطرف شود.اما در صورتی که شامپوی مصرفی شما باعث تجمع آلودگی روی سطح مو و پوست سر شما نمیشود، تعویض مکرر شامپو ضرورتی ندارد. ازطرفی وفاداری به یک مارک خاص نیز توصیه نمی شود، زیرا در دنیای مدرن امروز سالانه محصولات جدیدی با خواص متنوع عرضه میشود که عدم استفاده از آنها به دلیل آنکه محصولی که استفاده میکردهایم امتحان خود را پس داده ! محروم کردن خود از پیشرفتهای تکنولوژی است.
آیا استفاده مکرر از شامپو باعث کدر شدن و آسیب دیدن مو میشود؟
استفاده از شامپوهای نا مناسب و عدم به کارگیری روش صحیح استفاده از شامپو باعث کدورت و آسیب دیدگی موها میشود، اما حالا که شامپوی مناسب موی خود را پیدا کردهاید و با روش صحیح شامپو کردن و خشک کردن مو نیز آشنا شده اید می توانید با خیال آسوده موی خود را هر روز یا چند بار در روز شستشو دهید.
آیا شامپوی نامناسب باعث ریزش موی سر می شود؟
مردم وقتی شامپوی خود را عوض می کنند، معمولا توجه بیش از حدی به حالت مو و پوست سر خود می نمایند. اگر بهبودی در وضعیت موهایشان حاصل شد آن را به فراورده جدید نسبت می دهند و بر عکس در صورتی که وضعیت موهایشان بدتر شد، بازهم فراورده جدید را مقصر میدانند. مثلا ریزش طبیعی موهای خود را به شامپوجدیدنسبت میدهند.تحقیقات نشان داده تعداد کمی از مردم از نقش عواملی مانند شانه کردن، برس کردن ، تاثیرات مخرب مواد شیمیایی و یا حتی داروها، رژیم غذایی، بیماری یا ویژگی های توارثی در ریزش مو آگاه هستند. حقیقت آن است که شامپوها باعث ریزش مو نمیشوند. ضمن اینکه تاثیری بر میزان ریزش یا رشد مجدد آن در طول روز ندارند.
مدت زمان آبکشی شامپو تا چه حد باید طولانی باشد؟
پس از استفاده از شامپو موی خود را به خوبی و به طور کامل آبکشی کنید، تا هیچ اثری از کف شامپو روی موی شما باقی نمانده باشد. یادآوری می شود بر خلاف کاندیشنر، آبکشی شامپو هر چه کاملتر باشد بهتر است.
برای آبکشی شامپو باید از آب سرد استفاده کنم یا آب گرم؟
برای آبکشی شامپو از آب گرم استفاده کنید تا شامپو به طور کامل از روی مو خارج گردد. اما دمای آب کشی کاندیشنر بستگی به عواملی مانند ضخامت موی شما دارد. هرگز از آب داغ برای آبکشی موی خود استفاده نکنید. استفاده از آب سرد هم فقط برای کاندیشن کردن عمقی مو انجام می شود.
آیا میتوان از صابون به جای شامپو استفاده کرد؟
صابون به علت شویندگی بسیار زیادی که دارد علاوهبرچرک، چربی های مفید پوست را هم شسته و خارج میکند. ضمن اینکه صابونهای معمولی دارای اندیس pH بالایی هستند به همین جهت پولکهای مو را از هم باز نگه داشته، موی شما را مستعد آسیب می کنند. ضمن اینکه سختی آب، امروزه مزید بر علت شده است زیرا املاح معدنی موجود در آب در اثر استعمال صابون روی سطح مو رسوب کرده و مو را کدر میکند.
آیا نمک دریا و کلر استخر باعث تخریب مو میشود؟
اگر آب شور دریا بدون شستشو روی مو خشک شود، مقدار زیادی از رسوب نمک روی سطح مو انباشته شده و باعث خشکی و سنگینی مو میشود؛ همچنین کلر موجود در آب استخر یک بیرنگ کننده ضعیف است که باعثازبینرفتن رنگدانه مو به مرور زمان میشود. بنابراین باید بعد از شنا ، مو به خوبی شسته و آبکشی شود. استفاده از شامپوها و محلولهایی که اختصاصا برای شستشوی مو بعد از شنا ساخته شده، می تواند مفید باشد.
آیا باید از شامپوی خاصی برای پاک کردن ژل و واکس موی سر استفاده کنم؟
برخی شامپوها (مانند شامپو شفاف کننده پنتین) برای جلوگیری از انباشتگی حاصل از استفاده روزانه محصولات آرایشی شکل دهنده (از جمله ژل و واکس مو) طراحی شده شده است.
آیا اگر شامپو برای 2 تا 3 دقیقه روی سر باقی بماند تاثیر بیشتری خواهد داشت؟
بله. شامپو های حاوی مواد حالت دهنده بهتراست دو تا سه دقیقه بر روی مو بمانند تا مواد حالت دهنده موجود در آن بتوانند عمل خنثی کردن بارهای الکتریکی را بهتر انجام دهند.
چه عامل یا عواملی میتواند باعث بروز خشکی و خشن شدن مو پس از حمام شود ؟
عواملی مانند آب کشی نشدن کامل شامپو، استفاده از شامپوهای ارزان قیمت و خشن و همچنین استفاده از شامپوهایی که برای موی سر شما مناسب نیست، میتوانند باعث بروز این مشکلات شود.
میزان منطقی مصرف شامپو در هر بار حمام کردن چقدر است؟
میزان مصرف شامپو بستگی به میزان آلودگی مو و پوست سر، همچنین بلندی مو دارد. به عنوان یک قاعده کلی میزان مصرف شامپو باید به اندازهای باشد که موقع به کارگیری، کف حاصل از آن تمام سطح مو را بپوشاند. (به یاد داشته باشید زمان به کارگیری شامپو بعد از مرحله آبکشی اولیه است یعنی زمانی که موی خود را به خوبی باآب خیس کرده اید.)
آیا استفاده از شامپو بچه برای کسانی که پوست حساس دارند بهتر است؟
خیر، تفاوت شامپوهای بچه با شامپوهای معمولی اندیس pH، نوع و غلظت مواد فعال آن است. اندیس pH شامپوهای بچه طوری تنظیم شده که با pH چشم مطابقت داشته و میزان ریزش اشک را حداقل کند. در حالی که پوست سر به pH کمتری نیاز دارد. بنابراین به افرادی که دارای پوست سر حساس هستند پیشنهاد میشود، به جای استفاده از شامپو بچه از شامپوهای ملایم استفاده کنند.
آب اکسیژنه یا هیدروژن پراکسید دارای خواص شیمیایی جالبی می باشد به دلیل آن که همان اندازه که عامل احیا کننده ی خوبیست، عامل اکسید کننده ی خوبی( اکسیدان) نیز می باشد. البته این شرایط هم در محلول های اسیدی و هم در محلول های قلیایی برقرار است.
عدد اکسایش اکسیژن در هیدروژن پراکسید، 1- می باشد، بنابراین آب اکسیژنه می تواند به O2 که دارای عدد اکسایشی صفر است اکسید شود و یا به H2O و یا -OH که هر دو عدد اکسایشی شان 2- می باشد، نیز کاهش یابد. در کل، هیدروژن پراکسید یک عامل اکسید کننده ی قوی می باشد.
پایداری:
از نظر حرارتی، هیدروژن پراکسید با توجه به معادله ی زیر ناپایدار می باشد:
واکنش از چپ به راست یک فرآیند خود به خودیست که با کاهش انرژی همراه است. اما تجزیه ی هیدروژن پراکسید در دمای 250C و در غیاب کاتالیزور، کند صورت می گیرد. پلاتین، نقره، مس، کبالت، دی اکسید منگنز، آهن و غیره از جمله کاتالیزورهایی هستند که تجزیه ی آب اکسیژنه را سرعت می بخشند.
البته برای این واکنش تثبیت کننده هایی مثل اسیدها، استانیلید، استانات ها و پیرو فسفات ها نیز وجود دارد.
هیدروژن پراکسید در غلظت های بیشتر از 65 درصد، مخلوط های انفجاری قوی ای را با خیلی از ترکیبات آلی تشکیل می دهد.
تا حتی در تماس با آن دسته از ترکیبات آلی نیز، عمل افروزش و یا احتراق صورت می گیرد.
اطلاعات بیشتر:
هیدروژن و اکسیژن به غیر از آب، اکسید دیگری را به نام هیدروژن پراکسید تشکیل می دهند که دارای فرمول مولکولی H2O2 می باشد. آب اکسیژنه در سال 1918 توسط تنارد ( Thenard ) کشف شد.
تنارد هیدروژن پراکسید را به صورت مقادیر ناچیز از واکنش نور خورشید بر روی آب دارای اکسیژن حل شده، بدست آورد. خواص شیمیایی H2O2 به طور گسترده متفاوت از خواص شیمیایی آب می باشد.
در استفاده از آب اکسیژنه بایستی به خوبی دقت کنیم. تصاویر زیر اثر آب اکسیژنه ی غلیظ بر روی پوست را نشان می دهد.
خواص فیزیکی:
- انیدرید هیدروژن پراکسید یا هیدروژن پراکسید بی آب یک مایع شربتی بی رنگ است. در لایه های ضخیم تر دارای رنگ جزئی متمایل به آبی می باشد. هیدروژن پراکسید امتزاج پذیر و یا حل پذیر با آب در هر نسبتی می باشد.
- H2O2 به راحتی در اثر گرما قبل از رسیدن به نقطه ی جوش ( bp ) تجزیه می شود. اما در کل تعیین نقطه ی جوش نرمال و یا طبیعی آن در فشار اتمسفری غیر ممکن است. نقطه ی جوش نرمال تخمین زده شده برای آن، 1520C و نقطه ی ذوب نیز 0.4oC- می باشد. آب اکسیژنه کریستال های منشوری را در دمای 20C- تشکیل می دهد.
- آب اکسیژنه به عنوان یک اسید ضعیف در نظر گرفته می شود. اما با این حال، انیدرید H2O2 نمی تواند آبی لیتموس را قرمز کند.
کاربرد ها:
- H2O2 به عنوان ضد عفونی کننده و ضد باکتری بی ضرر و نیز برای تمیز کردن جراحات و زخم ها مورد استفاده قرار می گیرد.
- آب اکسیژنه به عنوان عامل سفید کننده برای لباس های ظریف و لطیف، پشمی، ابریشمی و خمیر چوب نیز استفاده می شود.
- محلول غلیظ H2O2 به عنوان یک اکسیدان برای سوخت موشک ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
- به عنوان عامل اکسید کننده در آزمایشگاه نیز کاربرد دارد.